Ach ci Amerykanie!
Tak naprawdę to snowboard zaczął powstawać w latach 60-tych naszego stulecia. Amerykanie, zwolennicy skateboardu i surfingu byli niepocieszeni faktem, że zima poważnie ogranicza możliwości w uprawianiu ich ulubionych sportów. Tylko nieliczni decydowali się na kąpiel w lodowatej wodzie lub niebezpieczną jazdę na deskorolce po śliskich drogach. Chcieli wymyślić coś, co można by uprawiać w zimie, coś, co przypominałoby skateboarding czy surfing. I udało się!
W połowie lat 60. (1965 r.), w Muskegon w stanie Michigan, Shermann Poppen, zastanawiając się nad zimową zabawką dla swoich dzieci, zdecydował się złączyć dwie narty. Jego dzieci szybko polubiły tę zabawę, mimo że te połączone narty często stawały w poprzek. Wtedy Shermann postanowił zastąpić zwykłe narty parą szerokich nart wodnych. Tak właśnie powstał „snurfer”. Od tego czasu Poppen kupował całe stosy używanych nart wodnych i ciągle pracował nad udoskonaleniem swojego wynalazku. Wkrótce zarejestrował i opatentował swój produkt.
Był to pierwszy prymitywny snowboard produkowany na skalę masową. Nie miał on wiązań, był dosyć krótki jak na nasze dzisiejsze wymagania, a do dziobu miał przymocowaną linkę, by łatwiej można było podczas jazdy utrzymać równowagę. Na przełomie lat 1966/67 sprzedano około sto tysięcy snurferów. Poppen zorganizował również pierwsze zawody na snurferach w Panda Area w Rochford. Właśnie wtedy, w roku 1968 taką deskę otrzymał czternastolatek Jake Burton Carpenter. Jake, zapalony miłośnik sportu, między innymi narciarstwa i surfingu, od razu pojął czego brakuje snurferowi. Zmodernizował wtedy swoją deskę, dodając do niej pętle przytrzymujące stopy. Przyrząd był przez to stabilniejszy i pozwalał wykonywać dłuższy ślizg.
Pierwsi snowboarderzy
Najsłynniejszym pionierem tej nowej dyscypliny sportu był Tom Sims. Był to ówczesny mistrz świata i wielka gwiazda w światku skateboardowym. W 1969 roku zamieszkał na Zachodnim Wybrzeżu, żeby móc cały swój czas spędzać na wodzie, pływając na surfingu, a w wolnych chwilach jeżdżąc na deskorolce. Początkowo razem ze swoim przyjacielem budował deski surfingowe, potem zajmował się wzornictwem desek do skateboardu, aż wreszcie w połowie lat siedemdziesiątych skonstruował swój pierwszy snowboard, który wyglądem przypominał „winter stick” Milovicha.
Dimitrjie Milovich był z kolei surfingowcem ze Wschodniego Wybrzeża. Na przełomie lat 1969/70 stworzył swoją deskę, którą wykonał ze sztucznego tworzywa. Patent uzyskał w roku 1972, a już w roku 1975 założył własną firmę i rozpoczął produkcję desek snowboardowych. Deski te, zwane winter sticks, były efektem zastosowania najnowocześniejszych rozwiązań technicznych. Miały wycięcie w kształcie litery „V” w tylnej części (tzw. jaskółczy ogon), poszycie z włókna szklanego i P-texową powierzchnię ślizgu. Niestety, koszty produkcji takich desek były bardzo wysokie (ponad 200 dolarów) i niewiele osób mogło sobie pozwolić na taki wydatek.
Walka o równouprawnienie
W roku 1977 powstała firma J. Burtona. W Stratton Mountain, Vermont Jake zaczął urzeczywistniać swoje pomysły, projektując prototypy desek. Choć pierwsza seria sprzedawała się bardzo ciężko, Jake zdawał sobie sprawę, że snowboard jest świetną alternatywą dla narciarstwa alpejskiego. W tym samym roku Tom Sims zbudował laminowaną deskę z drewnianym rdzeniem.
W połowie lat siedemdziesiątych, z powodu surowych norm bezpieczeństwa wprowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeniowe i władze amerykańskie, snowboardziści nie mogli korzystać z wyciągów narciarskich. Jedynym wyjściem było podchodzenie z deską, tzw. hiking. Dopiero w roku 1977 Milovich uzyskał od firmy ubezpieczeniowej Kendall – Insurance pisemne potwierdzenie przyznania ludziom jeżdżącym na deskach takich samych praw jak narciarzom. Był to koniec ery hikingu, a snowboardziści mogli zacząć korzystanie z wyciągów.
Pierwsze imprezy sportowe
Rok 1980 to dalszy rozwój technologii desek snowboardowych. Zarówno Burton, Sims jak i Milovich wprowadzili wtedy do produkcji ślizgi z P-Texu, łącząc technologię snowboardową z narciarską. Rok później, w kwietniu w Cooper, Leadville, Colorado, odbyły się pierwsze zawody. Wygrał je Tom Sims na swoim fiberglassowym prototypie z zamontowanymi metalowymi krawędziami (nowość). Już w następnym roku, 1982, Paul Graves zorganizował Krajowe Mistrzostwa w Snowsurfingu (National Snowsurfing Championship) w Suicide Six, Woodstock, Vermont. Były to pierwsze zawody, w których mogli zmierzyć się ze sobą zawodnicy z całych Stanów. Rozgrywano slalom i zjazd. W jednej grupie rywalizowali ze sobą snowboarderzy i snurferzy. Spotkali się tam również dwaj wielcy rywale: Tom Sims i Jake Burton. Zawodom tym przyglądały się również media: Sports Illustrated, NBC Today i Good Morning America.
W roku 1983 z produkcją modelu „Flash” wystartowała pierwsza europejska firma – „Hooger Booger”. W tym samym czasie Jeff Grell zaprojektował pierwszy podwyższony tył wiązania miękkiego – „high back”. Zaczęły też powstawać stowarzyszenia grupujące zwolenników nowego sportu, między innymi w Japonii.
Kariera filmowa
W roku 1984 moda na nowy sport uwidoczniła się mnogością filmów z udziałem snowboardzistów, które prezentowały ten sport widowni na całym świecie. Francuz Regis Rolland zjeżdżał na desce „winter stick” w filmie „Ski Apocalypse” i został pierwszym filmowym bohaterem snowboardu w Europie, natomiast Willy Bogner sfilmował Toma Simsa w czasie zjazdu w St. Moritz dla potrzeb filmu o Jamesie Bondzie „A view to a kill”. Również w filmie „Fire and ice” pojawił się Sims. Tym razem zjeżdżał po piaszczystych zboczach pustyni w Colorado. W tym samym czasie firma „Hooger Booger“ wyprodukowała absolutną nowość – asymetryczną deskę, a amerykański kurort Stratton Mountain zaoferował turystom po raz pierwszy szkolenie snowboardowe.
W roku 1985 odbyły się pierwsze Mistrzostwa Świata w Soda Springs, na których jako nowa dyscyplina pojawił się half-pipe. W marcu tego samego roku powstał magazyn „Absolutely Radical” zajmujący się tylko snowboardem. W pół roku później zmienił on swoją nazwę na „International Snowboard Magazine”.
Konkurencja dla narciarstwa
Firmy Sims (model „1500 FE”) i Burton (model „Performer”) wprowadziły metalowe krawędzie do swoich desek, skończyła się era wpływu surfingu, a technologia wytwarzania stała się bardziej podobna do narciarskiej. W tym samym roku Sims wyprodukował deskę z zaokrąglonym tyłem. Była to pierwsza deska freestylowa, a jej nazwa „Kidwell” pochodzi od nazwiska Terry’ego Kidwella.
W Calgary, w Kanadzie zorganizowane zostały pierwsze Mistrzostwa Północnej Ameryki w Snowboardzie (North American Snowboard Championships), gdzie mieli szansę zmierzyć się ze sobą zawodnicy zarówno z Europy jak i Ameryki Północnej. Niedługo potem w Europie, we włoskiej miejscowości Schnalstal, odbyły się pierwsze mistrzostwa Europy. Wygrał je Szwajcar Jose Fernandes. Został on jednym z pierwszych profesjonalnych snowboardzistów, których grono powiększyło się wkrótce o takie sławy jak: Peter Bauer, Petra Müssig, Jean Nerva, Craig Kelly czy Burt Lamar.
Popularność nowego sportu rosła powoli, ale nieprzerwanie. W 1986 roku został założony Radical Snowboard Club w Zurichu – pierwszy tego typu w Europie. Klub ten zorganizował I Międzynarodowe Mistrzostwa Szwajcarii w St. Moritz. Powstała pierwsza szkoła snowboardowa w Scuol, w Szwajcarii, a w Livigno odbył się pierwszy obóz amatorów snowboardu, dając początek organizacji szeregu zawodów i obozów treningowych w Alpach dla entuzjastów tej dyscypliny.
Już w roku 1987 zorganizowano w Breckenridge (USA) pierwsze Międzynarodowe Mistrzostwa Świata, a w Europie, w St. Moritz i Livigno, drugie Międzynarodowe Mistrzostwa Świata w Snowboardzie. Powstało również Europejskie Stowarzyszenie Snowboarderów SEA ( Snowboarders European Association) i Północnoamerykańskie Stowarzyszenie Snowboarderów NASBA (North American Snowboarders Association).
Międzynarodowa kariera deski snowboardowej
W sezonie 1987/88 odbył się pierwszy w historii Puchar Świata, który rozegrano na dwóch kontynentach i składał się z cyklu 5 zawodów. Rok później, równolegle do PŚ, wystarował nieoficjalny Puchar Grundiga, protoplasta obecnego Pucharu Świata FIS.
W roku 1989 A. Miller, inżynier i wynalazca z Utah zaczął produkować bezpiecznikowe wiązania snowboardowe. Również Szwajcar Urs Meyer wprowadził na rynek podobne wiązania, ale nie zdały one egzaminu.
W Avoriaz, Francja, powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Snowboardu ISA (International Snowboard Association). W sezonie 1989/90 w cyklu Pucharu Świata było już 12 zawodów w Europie, w tym 6 startów Pucharu Grundiga, który stał się oficjalnymi zawodami ISA. W sezonie 1990/91 kalendarz zawodów snowboardowych składał się z aż 16 startów w Pucharze Świata, rozgrywanych na trzech kontynentach, a w 1991 roku w Blackcomb Mountain, Whistler, British Columbia, Canada miał swój debiut pierwszy boardercross. Były to zawody pokazowe dla amerykańskiej telewizji, dla programu: „Greg Stump’s World of Extreme”. W porównaniu do dzisiejszych standardów trasa była krótka i wąska, ale i tak zrobiła ogromne wrażenie na zawodnikach. Już wtedy jury zawodów zapowiedziało trening, w którym mogło startować naraz od jednego do sześciu zawodników.
W maju w Zurichu, Szwajcaria, powstała Międzynarodowa Federacja Snowboardu ISF (International Snowboard Federation) zrzeszająca zawodników z Azji, Europy i Ameryki Północnej.
W roku 1992 przeprowadzono prestiżowe zawody w boardercrossie Westbeach Snowboard Classic. W Szczyrku odbyły się pierwsze nieoficjalne mistrzostwa Polski. Powstało Polskie Stowarzyszenie Snowboardu (PSA); PSA zostało członkiem ISF.
W styczniu 1993 odbyły się pierwsze oficjalne Mistrzostwa Świata ISF w Ischgl, w Austrii. Wystartowało w nich 246 zawodników, 20 narodowości z czterech kontynentów. W Polsce odbyły się pierwsze oficjalne mistrzostwa Polski w snowboardzie. W tym samym czasie w USA, Bear Mountain, California i Mt. Snow, Vermont organizowane zostały kolejne zawody z serii boardercross. Reakcja tłumu widzów była entuzjastyczna, zawodnicy byli więc zachwyceni, międzynarodowe znaczenie zawodów wzrosło, a trasy przejazdów zaczęły spełniać dzisiejsze standardy.
W sezonie 1993/94 nastało wiele zmian. Puchar Świata ISF zmienił nazwę na ISF World Tour, a także dopuszczono do startu juniorów. W styczniu 1994 roku w Rogli, w Słowenii, zorganizowano I Mistrzostwa Świata Juniorów ISF, w których startowała młodzież w wieku 13-18 lat. Udział wzięło 246 juniorów z 18 krajów i czterech kontynentów. Polacy wywalczyli dwa srebrne medale. W lutym organizatorem Mistrzostw Świata Juniorów ISF było Zakopane. Nasza reprezentacja zdobyła aż osiem medali, w tym trzy złote, najwięcej ze wszystkich startujących ekip.
W roku 1995 wystartował też Puchar Świata F.I.S. (Międzynarodowa Federacja Narciarska – Federation Internationale De Ski), co w konsekwencji doprowadziło do podziału środowiska snowboardowego, trwającego przez długie lata.
We wrześniu tegoż roku odbyło się w Bielsku zebranie założycielskie Polskiego Związku Snowboardu (PZS), którego pierwszym prezesem został Dariusz Rosiak. Polscy zawodnicy, często startujący w zawodach ISF WC, pierwszy raz wystartowali w zawodach z serii Pucharu Świata F.I.S, starając się o zdobycie kwalifikacji olimpijskich.
W Nagano, w Japonii w 1998 odbyły się Zimowe Igrzyska Olimpijskie, na których swoją premierę miał snowboard. Rozgrywane były dwie dyscypliny: slalom gigant i half-pipe. Tym samym snowboard zmienił swój status, przestał być postrzegany jako sport egzotyczny, wyłącznie młodzieżowy, stał się pełnoprawnym członkiem rodziny olimpijskiej. Polskę reprezentowali: Jagna Marczułajtis, Małgorzata Rosiak i Łukasz Starowicz.
Autor: M. Kukucz / fot. www.sportowystyl.com.pl
